- Æмцегдзинад
-
Æмцегдзинад – афтæ хуындис сывæллоны (лæппуйы) æцæгæлон бинонтæм хъомыл кæнынмæ раттыны æгъдау. Тынг арæх æмбæлдис цæгат кавказаг хохаг феодалты ‘хсæн. Æмцегдзинады фæрцы-иу хъомылгæнинаджы æмæ хъомылгæнæджы бинонты ‘хсæн равзæрдис æмæ ныффидар хæстæгдзинад, иронау æй хуыдтой æмцег. Æмцегдзинады æгъдауы-иу бацыдысты æппынкъаддæр дыууæ хæдзары бинонтæ, кæцытæ-иу хаудысты алыхуызон социалон къордтæм. Ирон феодалты (æлдæртты æмæ бадилаты) цоты хъомылгæнджытæ-иу уыдысты куыд сæрибар, фæлæ феодалон бегарахæссæг ирон зæхкусджытæ (адæмы хатт, фæрсаг лæг), афтæ сæрибар гуырдзиаг æмæ кæсгон зæхкусджытæ дæр. Ирон феодалтæ сæ цот сыхаг кæмтты цæрæг зæхкусджытæм, хатгай та уæздан лæгтæм хъомыл кæнынмæ дæтгæйæ, сæхæдæг та хъомыл кæнынмæ истой кæсгон феодалты сывæллæтты. Фæлæ-иу уæддæр фæстаг æмцегдзинады æгъдау баст уыдис ирон зæхкусджытимæ, уымæн æмæ, стæмæй фæстæмæ, ирон феодалты хъомылгæнинæгты дзидзийы ‘хсырæй хастой феодалты устытæ нæ, фæлæ сæ дæлбар зæхкусджытæй рацæугæ сылгоймæгтæ, арæхдæр феодалты номыл устытæ, æмæ-иу уæд аразгæ хæстæгдзинад кæрæдзийыл баста æртæ бинонты æмæ-иу сæ хуыдтой Æмцег кæнæ Æмцек. Æмцег – хъомылгæнæг йæ хъомылгæнинаджы æмцеджы кæнæ хъаны ахуыр кодта гæрзарæхстдзинадыл, бæхимæ архайын, йæхи æмæ сыхаг адæмты æгъдæуттыл, ирон æвзагыл (хъомылгæнинаг-иу кæсгон къниазы фырт куы уыдис, уæд), касгон кæнæ гуырдзиаг æвзагыл (кæд æмæ-иу ирон феодалы фырт уыди, уæд). Бæрæг рæстæджы фæстæ-иу (хъомылгæнинагыл-иу 14-16 азы куы сæххæст, уæд) хъомылгæнæг куывд скодта, хъомылгæнинагæн-иу балæвар кодта хæцæнгарз, саргъыбæх, бæрæгбоны дарæс æмæ-иу æй афæндараст кодта йæ ныййарджыты хæдзармæ, уæд-иу хъомылгæнинаджы (хъаны) ныййарджытæ дæр куывд (æмцеджы куывд) скодтой æмæ-иу хъомылгæнæгæн кадджын лæвæрттæ – æмцеджы лæвæрттæ фæкодтой.
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.